Waarom we soms zoveel geven in de zorg en waarom dat ertoe doet

Waarom zou je zoveel moeite doen voor één patiënt?

Waarom tot laat doorpraten met collega’s, nog eens terugbellen naar een specialist, wéér de dossiers induiken of zelfs op je vrije avond samenkomen om een ingewikkeld vraagstuk te bespreken?

Omdat het ertoe doet.
Omdat het gaat over menselijkheid, over zien en gezien worden.
Omdat het gaat over goed leven én goed sterven.
En daarmee over goede zorgverlening.

Een tijdje terug zat ik samen met een team zorgprofessionals in een sessie morele reflectie. De vraag die centraal stond was er één die in veel zorgsituaties onder de oppervlakte meeloopt: wat is hier het juiste om te doen wanneer geen enkele optie helemaal klopt?

Een casus die blijft hangen

Op de afdeling neurologie ligt mevrouw Van Dijk, 85 jaar, opgenomen na een doorgemaakt CVA. Ze heeft duidelijk moeite met slikken. De eerste gedachte van het team was vanzelfsprekend: hoe zorgen we dat ze genoeg binnenkrijgt?

Maar tijdens een gesprek, laagje voor laagje, kwam er iets anders naar boven.
Thuis at ze al nauwelijks meer. Sinds haar man was overleden, voelde elke dag zwaarder dan de vorige. De eenzaamheid vrat meer aan haar dan het gebrek aan eetlust. Ze zei zacht: “Het hoeft van mij allemaal niet zo meer.”

En toen stond het team voor een moeilijke vraag:
-Hoe ver gaan we in het aanbieden en stimuleren van voeding?-
Is sondevoeding in zo’n situatie een passende en menswaardige interventie of juist niet?

Geen van beide opties voelde volledig goed.
Niet voeden kon schadelijk zijn. Wel voeden voelde misschien als voorbijgaan aan wat mevrouw zelf belangrijk vond.
Precies dat gebied tussen ‘kan’ en ‘hoort’ is waar morele spanning ontstaat.

Morele stress komt voort uit betrokkenheid

Die momenten ken je misschien zelf ook: Het knelt. Het schuurt. Het voelt alsof niets volledig recht doet aan alle belangen.
Je wilt veiligheid bieden, maar ook luisteren naar iemands wensen. Je wilt trouw blijven aan protocollen, maar ook aan je menselijkheid.

Dat noemen we morele stress.
Niet omdat je het verkeerd doet, maar omdat je waarden hebt. Omdat het je raakt. Omdat jij ertoe doet in het leven van anderen en zij in het jouwe.

Ruimte om samen te zoeken

Het zorgteam besloot om het dilemma gezamenlijk te onderzoeken. Wat zegt mevrouw zelf op dit moment? Wat weten we over haar achtergrond, haar levensverhaal, haar verlies? Wat willen we voorkomen en wat willen we mogelijk maken?

Morele reflectie hielp niet om een perfect antwoord te vinden (want dat was er niet), maar wel om samen te zoeken naar een alternatief dat goed genoeg voelde: menswaardig, gedragen en afgestemd op wie mevrouw is.

Juist daarom ben ik blij dat we steeds vaker de ruimte maken om hierover in gesprek te gaan. Reflectie is geen luxe, maar een noodzakelijke vorm van zorg voor de patiënt — én voor onszelf.

Een hulpmiddel bij twijfel

In dat zoeken kan een tool zoals “Aan tafel met twijfel” van grote waarde zijn.
De handreiking biedt herkenbare voorbeelden, duidelijke uitleg over morele spanning en concrete vragen die helpen om een situatie te verhelderen. Geen oordeel, geen checklist, maar een uitnodiging om even stil te staan en te delen wat er onder de oppervlakte leeft.

Het vraagt moed om twijfel toe te laten. Het vraagt zorg om samen het gesprek te voeren.
En het vraagt mildheid om te erkennen dat ‘goed genoeg’ soms het meest menselijke antwoord is dat we kunnen geven.

Voor iedereen die elke dag probeert het goede te doen, juist wanneer het niet eenvoudig is:
dit is voor jullie.

Leestips